27 augustus 2024

We zijn onze Monopolyreis door Nederland begonnen in Haarlem. Niet met een bepaalde reden overigens. Haarlemmers worden ook wel ‘muggen’ genoemd. Waar deze, niet al te vleiende, bijnaam vandaan komt is mij niet bekend. Ik heb hier ook geen navraag naar gedaan. Gelukkig hebben we totaal geen last gehad van muggen.

Geschiedenis Haarlem

Haarlem is mogelijk al in de 10 ^e eeuw ontstaan op een strandwal. Door het bos op de strandwal open te kappen of plat te branden, kon het gebied worden bewoond. Door de gunstige ligging aan de rivier de Spaarne ontwikkelde de stad zich razendsnel. Al in 1245 kreeg het stadsrechten. Na een periode van voorspoed werd Haarlem in de 16^e eeuw getroffen door een langdurige economische recessie en zelfs failliet verklaard. Niet veel later ging het de goede kant op, maar opnieuw keerde het economisch tij en moest men erkennen dat men de concurrentiestrijd (met Engeland en Frankrijk) aan het verliezen was. Met Haarlem ging het nu snel bergafwaarts, toch durfde de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij het aan om in 1839 een spoorlijn te openen tussen Amsterdam en Haarlem: de eerste Nederlandse spoorlijn. De groei van de stad was nu definitief ingezet.

Waarom heet Haarlem zo?

De naam Haarlem is mogelijk een verbastering van het woord ‘Haarloheim’, wat zoveel betekent als ‘op een hoge zandgrond (haar), in het bos (lo) gelegen woonplaats (heim)’.
Bron: Visit Haarlem.

Haarlem in Monopoly

Op de lijst van plaatsen komt Haarlem na Arnhem en ligt het nog voor Utrecht. De hoektegel tussen Arnhem en Haarlem is de gevangenis en de scheiding tussen Haarlem en Utrecht wordt gevormd door station West. Haarlem is met drie straten vertegenwoordigd en eerlijk gezegd is over elk van deze straten naar mijn idee wel iets bijzonders te melden.

1. De Barteljorisstraat is de eerste straat in het Monopoly spel. In deze straat was destijds geen winkel van Perry maar een magazijn gevestigd. Dat pand is gesloopt en opnieuw opgebouwd. Het wordt nu gebruikt door een telecomwinkel. De straatnaam is ontleend aan een voorname Haarlemse inwoonster Bartel Joris genaamd. In de straat staat een beeld met de titel Malle Babbe, maar wie denkt dat dit een verwijzing naar de inwoonster is komt bedrogen uit. Het verwijst naar een schilderij van de beroemde schilder Frans Hals die geruime tijd in Haarlem heeft gewoond.
2. Na de Barteljorisstraat komt de Zijlweg. Deze straat ligt eigenlijk buiten het centrum en gaat, net binnen de centrumring, over in de Zijlstraat. Het had dus voor de hand gelegen als Verster destijds de Zijlstraat in het spel had opgenomen. Overigens heb ik voor beide straten geen enkele relatie met Perry Sport kunnen vinden.
3. Tot slot de Houtstraat. Deze is in Monopoly de duurste straat van Haarlem. Opvallend is dat er helemaal geen Houtstraat in Haarlem bestaat. Wel een Grote Houtstraat en een Kleine Houtstraat (die nagenoeg even lang zijn). Beide straten zijn winkelstraten met een mixture van oude en nieuwe gebouwen. En er is nog een Korte Houtstraat (inderdaad kort en net iets verder van het centrum gelegen). Saillant detail is dat aan de Grote Houtstraat enige tijd een Perry heeft gezeten. Dus waarom de Grote Houtstraat niet in Monopoly is opgenomen is voor mij een groot raadsel.

De Gouden Straatjes

Naast deze straten biedt Haarlem veel meer, bijvoorbeeld de Gouden Straatjes. Deze straten liggen rond de Grote Markt, het centrale plein in het hart van de stad. Volgens de website van VisitHaarlem heeft elke straat wel iets verrassends. Zo lees ik dat  “de Warmoesstraat de mooiste van de stad is. Naar de Anegang ga je voor de laatste trends en in de Schagchelstraat loopt het over van het ambacht”. Zo worden deze winkelstraten als een marketingterm omschreven. In totaal zijn er zeven straten die tot de Gouden Straten behoren. Maar veel interessanter vonden wij de kleinere straatjes en steegjes die hier omheen liggen. Het andere Haarlem zogezegd.

Het andere Haarlem

Hou je van ‘weg van de massa’, pittoreske doorkijkjes, verrassend plekjes? Laat je dan eens door je gevoel leiden door bijvoorbeeld de Peuzelaarsteeg, de Omvalspoort, het Groot Heiligland, de Amsterdamse Poort, de Morinnesteeg, de Tuchthuisstraat of het Proveniershof te bezoeken. De foto’s spreken voor zich denk ik.

Musea

We waren er op een zonnige zomerdag maar ook op regenachtige of koude dag is Haarlem een bezoek waard. Bijvoorbeeld vanwege het Verwey museum, het Frans Hals museum of het Teylers museum (dat het oudste museum van Nederland is). Wij hebben een bliksembezoek gebracht aan het Teylers museum. Zelfs bij een bliksembezoek waren we onder de indruk van de collectie, het museumgebouw zelf en de locatie aan de Spaarne.

Tot slot

We hebben ons meer dan prima vermaakt in Haarlem. Veel gezien, gehoord en gelezen. Zo blijkt dat er vroeger Haarlems klei was en een concurrent van Delfts klei bleek te zijn. Dit en het verhaal erachter hoorden we van Jacqueline Groot die een keramiek atelier heeft.
Haarlem is wat ons betreft zeker een stad om meerdere keren te bezoeken!