Waar is de daalder gebleven?

28 januari 2024

Daar moest ik een tijdje geleden aan denken. Met de komst van de euro hebben we grotendeels afscheid genomen van de bijnamen van de munten en biljetten uit het tijdperk van de Hollandse Florijn. Dit alles kwam bij mij naar boven toen ik over de markt liep, immers in de tijd van het oude geld was de gulden op de markt een daalder waard.
Deze slogan bestaat allang niet meer, maar de warenmarkt nog wel. Ook In Delft, zij het in een wat meer afgeslankte vorm dan enkele tientallen jaren geleden. Of daarmee de gezelligheid ook voor een groot deel is verdwenen? Dat gevoel kreeg ik die keer in ieder geval niet.

Lees maar verder! 

De bijnamen

Maar eerst heb ik, zeker voor de jongere lezers, een aantal van die bijnamen erbij gehaald. Ik heb ook de toenmalige en (omgerekende) huidige waarde erachter gezet. De omrekenkoers ken ik overigens nog steeds uit mijn hoofd: 1 euro stond gelijk aan Hfl. 2,20371 en omgekeerd was de omrekenwaarde 0,45378. Nutteloze informatie ik weet het, maar het is er kennelijk ingestampt.

Heitje (fl. 0,25 – € 0,11): afgeleid van het Hebreeuws heh (5e letter van het alfabet).
Piek (fl. 1,00 – € 0,45): herleid naar guldenmunt uit de 17e eeuw.
Daalder (fl. 1,50 – € 0,68): waarschijnlijk afgeleid van een vroegere zilveren munt.
Knaak (fl. 2,50 – € 1,34): niet duidelijk wat de herkomst is. Mogelijk soldatentaal.
Joet (fl. 10,00 – € 4,53): afgeleid van het Hebreeuws joh (10e letter van het alfabet).
Geeltje (fl. 25,00 – € 11,34): vernoemd naar de vroegere gele kleur van het biljet.
Meier (fl. 100,00 – € 45,37): leenwoord uit het Hebreeuws (mei’oh, honderd).
Rooie rug (fl. 1.000,00 – € 453,78): vernoemd naar de vroegere kleur van het biljet.

Delftse warenmarkt op de Markt

Delft heeft in het centrum verschillende warenmarkten. Op donderdag en op zaterdag de traditionele weekmarkten en in de zomer op zaterdag de antiekmarkt. De uitgebreide bloemenmarkt is verdwenen en maakt nu deel uit van de weekmarkten. 

Met name de donderdagse markt wordt in de zomer veel bezocht door toeristen. Letterlijk busladingen vol toeristen stromen vanaf de zijkant van de Nieuwe Kerk het centrum in. 
De toeristen komen gelukkig ook voor andere Delftse hoogtepunten, maar de Markt is sowieso in trek. Het plein is ontstaan op een hoger gelegen verzande kreekrug wat de hogere ligging en het reliëf van het maaiveld verklaart. Het oppervlak is 120 x 50 meter groot. Aan weerszijden van het met woningen omgeven plein, bevinden zich het Stadhuis en de Nieuwe Kerk, met daarin de koninklijke grafkelders.
Dankzij de unieke maat en haar historie is het plein een Europees icoon.

Gezelligheid op de warenmarkt

Op de donderdagse markt kwam ik, toen ik nog werkte, niet vaak. Met uitzondering van de periode waarin ik op het postkantoor aan de nabijgelegen Hippolytusbuurt werkte (medio jaren ’70) en we op donderdag op de markt een visje haalden voor de lunch en drop voor de snoeppot. 
Joke en ik gingen regelmatig op zaterdag naar de markt voor met name de groenten en het fruit. Bekende Delftse detaillisten hadden daar ook een kraam. Meestal kwamen we dan ook bekenden tegen en was het toch een beetje ons kent ons.

Nu ik gestopt ben met werken kom ik wat vaker op de donderdagse markt. Ten opzichte van 45 jaar geleden is het aantal marktkramen flink afgenomen. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar met de afname van de omvang lijkt ook de intimiteit wat afgenomen. Ongetwijfeld ook een gevolg van de nieuwe tijd (net wat u zegt). 
Gelukkig is er nu ook nog gezelligheid op de warenmarkt. Als je wat frequenter op de markt komt, kom je vanzelf wat vaker bij dezelfde groentekraam, kaasboer, bakker, notenboer enzovoort. Bij een aantal ontstaat dan een soort herkenbaarheid. Zo is bij de kaasboer al bekend welke kaas we willen hebben en heeft Joke bij de groenteman een afspraak over het aantal mango’s die ze krijgt. Niet altijd is er tijd voor een praatje, simpelweg omdat het soms te druk is. 
Wat mij opvalt is dat er bij een van de kramen wel heel vaak tijd is voor sociale praat en dat is bij de kraam van de bakker. Zo leerde ik bij de bakker dat zij ‘s nachts om 3 uur al uit Spakenburg vertrekken om pas ’s avonds 9 uur weer terug te zijn. Dus als ik om 10 uur op mijn gemak de markt oploop, hebben zij er al bijna een werkdag opzitten. En de vrolijkheid lijdt er totaal niet onder. Onder het motto: ‘gezelligheid kent geen tijd en het kost niets’ is dit hun energiebron. 

Conclusie

Ik moet zeggen dat ik mijn petje diep afneem voor veel van de vergunninghouders. Een grote werklust en weer of geen weer, ze geven act de presence.  Dat gezelligheid geen tijd kent blijkt wel uit de aantrekkingskracht van een markt. Al honderden jaren lang. De slogan ‘Uw gulden is een daalder waard’ mag dan wel verdwenen zijn, ik heb voor mijzelf een nieuwe bedacht ‘Joepie, ik ga weer naar ’t Stoepie’.

Nieuwsbrief

Blijf op de hoogte!

Abonneer je op de maandelijkse nieuwsbrief en blijf op de hoogte van wat deze krasse knar meemaakt.

Dit veld is vereist.

7 Comments

  • Gerrie 28 januari 2024 at 20:02

    Leuk verhaal Piet over een plekje in Delft waarin ik in de 80er en 90er jaren heel wat voetstappen heb achtergelaten, waarvan de meeste met Joke en haar moeder. En dan daarna koffie drinken in de Staalmeesterstraat bij Jokes ouders. Mooie en dankbare herinneringen aan die tijd!

    Reply
    • Piet 3 februari 2024 at 11:06

      Wat leuk om te lezen Gerrie. Uit betrouwbare bron kan ik melden dat dit genoegen geheel wederzijds was 😉

      Reply
  • Anoniem 1 februari 2024 at 19:47

    Wat een leuk verhaal weer, Piet
    Ik kwam er ook dikwijls en vooral de Bloemenmarkt, nu verdwenen begrijp ik.
    Dit allemaal toen ik “ op kamers” woonde, Buitenwatersloot
    Op donderdag eerst koffie bij Hotel Centraal? Wijnhaven, als ik uit de nachtdienst kwam.
    En later toen ik weer in Delft woonde, even, ook weer frequent de markt op donderdag bezocht.
    De markt is qua aanbod wel kleiner geworden, maar een prachtig plein inderdaad.
    Moest ik enorm aan wennen, in Breda. Lang niet zo’n mooie markt/ plein.

    Reply
    • Piet 3 februari 2024 at 11:08

      Veel mooie herinneringen zo aan Delft. Koffie bij hotel Centraal wist ik niet, leuk om te lezen.

      Reply
  • Anoniem 3 februari 2024 at 07:03

    Ja heerlijk die gezelligheid op de markt.
    Bij mijn viskraam roepen ze a als ze me zien aankomenl: “haring met uitjes in stukjes gesneden?” Zelfs als ik dan minder zin heb in haring die dag zeg ik nooit nee. Het voelt een beetje thuiskomen

    Reply
    • Piet 3 februari 2024 at 11:09

      Haha, ik dacht al: van wie komt dit bericht. Leuk dat jij ook van die adresjes hebt. Een verse haring is nooit weg denk ik. Hoewel ik in heel mijn leven nog nooit een hele verse haring heb weg gehapt!

      Reply
  • Lia 3 februari 2024 at 07:04

    Haha naam vergeten.
    Anoniem is lia

    Reply
  • Leave a Reply

    Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.