14 februari 2023

Op Valentijnsdag besloten we om de Rotterdamse Afrikaanderwijk eens nader te verkennen. Een arbeiderswijk van meer dan honderd jaar oud dat al heel veel heeft meegemaakt. Momenteel vindt er een grote verandering in de wijk plaats. Ondanks dat hebben wij ons prima vermaakt met onze wandeling.
Lees maar verder.

Geschiedenis van de wijk

De Afrikaanderwijk is in het begin van de 19^e eeuw uit de grond gestampt om (voornamelijk) Nederlandse havenarbeiders te huisvesten. De achtergrond van deze wijk heeft dus niets te maken met de herkomst van de oorspronkelijke bevolking. De wijk heeft echter wel al lang een internationale samenstelling. 
Dit deel van de stad was namelijk een gebied waar arbeidsmigranten neerstreken: eerst uit onder meer Noord-Brabant en Zeeland en later uit de landen waar gastarbeiders werden gecontracteerd: Spanje, Turkije, (voormalig) Joegoslavië, Portugal, Marokko, Griekenland en Italië. Deze arbeidsmigranten zijn onder andere ingezet bij de wederopbouw van Rotterdam na de Tweede Wereldoorlog.
Dit leidde begin jaren ’70 tot spanningen waardoor de wijk een wat negatieve klank kreeg. Gelukkig is dit alles al weer lang voorbij en heeft de Afrikaanderwijk een heel nieuw karakter gekregen.

De Afrikaanderwijk nu

De internationale samenstelling is er nog steeds, waaronder een grote Turkse gemeenschap (hierover later meer). De ligging van de wijk, aan de Maas- en Rijnhaven als entree naar onder meer Feijenoord, Katendrecht en de Kop van Zuid maakt het een levendig gebied. Daarbij komt nog de bedrijvigheid. In een substantieel deel van de wijk vindt een herbouw plaats zodat het beter aansluit op de skyline van Rotterdam. Ondanks, of misschien wel dankzij, deze bedrijvigheid hadden we er een zeer interessante wandeling.

Enkele highlights

Mede dankzij de app (zie ‘Tot slot’) leerden we een hoop over deze wijk en vanwege de omleidingen door de bouwwerkzaamheden hebben we nog meer mogen ontdekken (zie de foto’s).

• De handwissel. Uit de toelichting blijkt dat tot ver in de 20^e eeuw hier nog een trein door de straten reed. Met een handwissel werden de rails omgezet. Een van deze wissels is gespaard gebleven en is als herinnering hieraan op een sokkel geplaatst.
• Het Afrikaander plein. Ruim honderd jaar geleden speelde hier een voetbalclub: Feijenoord. Nu is er een Feyenoord clubhuis met daarbij een heuse Cruyff Court.
• Monument voor de gastarbeider. In het nabijgelegen park staat een zuil met acht kleuren aan stenen die herinnert aan de gastarbeiders die hebben geholpen bij de wederopbouw. Toeval of niet: naast de zuil prijkt een mobiele kraan voor de herbouw van de wijk.
• Maassilo. Deze silo dateert uit 1911 en is momenteel in gebruik als een uitgaans- en evenementenlocatie. De buitenkant van het gebouw straalt gelukkig nog steeds de sfeer van toen uit. Het zou zich zomaar kunnen lenen voor urban fotografie.
• De dijkwerkers. Dit beeld aan de Maashaven symboliseert de samenwerking van de werkende mens om de zee tegen te houden. Met dank aan het heldere weer kon ik de Euromast mooi in de foto opnemen.

Kocatepe moskee

Als gezegd kent de wijk een grote Turkse gemeenschap. Dat is terug te zien in de winkelgebieden: Turkse restaurants, reisagentschappen, cadeauwinkels, bars en juweliers. In een paar daarvan zijn we binnen geweest en overal merkten we dezelfde gastvrijheid. Een prominente plaats in de wijk wordt ingenomen door de Kocatepe moskee. Deze moskee is sinds 1996 in een voormalig schoolgebouw Van Oldenbarnevelt gevestigd. Dit gebouw heeft een karakteristieke architectuur en is (zo valt te lezen op internet) ontleend aan Dudok en de Amsterdamse school.
Op het plein voor de ingang van de moskee kwamen we met iemand in gesprek, natuurlijk over de aardbeving die (naar later bleek), de rechterhand van de imam bleek te zijn. Hij nodigde ons uit voor een bezoek aan de moskee. Nadat we onze schoenen hadden uitgedaan liepen we naar de gebedsruimte. Deze ruimte bevindt zich in een hele mooie, ruime en lichte koepel. Uiteraard opgetrokken in de Turkse stijl. We spraken met hem over de rol van de moskee in de gemeenschap, de intensiviteit van de moskeebezoeken en zijdelings ook over het regime in Turkije. Dat laatste in zeer bedekte termen overigens. We waren onder de indruk van de voorkomendheid en gastvrijheid van deze man, het massale samenzijn (soms komen er wel 1.000 – 1.500 mensen naar de moskee) en de vriendelijkheid van de mensen.

Tot slot

Voor deze wandeling hebben we gebruik gemaakt van een app die mede op initiatief van de gemeente Rotterdam is uitgebracht. Op deze website kan je er meer over lezen.

Onderstaand nog een aantal foto’s. Alle foto’s kun je in het groot bekijken door er op te klikken.