30 oktober 2022

Verrassend Gorinchem

Op zoek naar de martelaren is wellicht een wat bijzondere en titel wellicht voor deze blog, daarom direct een toelichting en een nuancering.

Ik was nog nooit in Gorinchem (ook wel Gorcum genoemd) geweest maar deze plaats intrigeerde mij wel. Mijn schoonouders hadden het vroeger regelmatig over de Martelaren van Gorcum om ter gedachtenis daarvan naar de gelijknamige kerk in Brielle te gaan. Dat vond ik vreemd waarom naar Brielle gaan om de martelaren uit Gorcum te herdenken. Kennelijk moet er in Gorinchem ook iets hierover te vinden zijn.

Dus gingen wij eerder deze maand op zoek naar de martelaren.

In onze zoektocht merkten we hoe veelzijdig deze plaats is. Voor ons was het in alle opzichten een verrassend Gorinchem.   

Gorinchem in een notendop

Om maar direct met de deur in huis te vallen: wat heeft Gorinchem een rijke geschiedenis! 
Naar verluidt al meer dan 1200 jaar oud en nog steeds aantrekkelijk. Niet voor niets is Gorinchem in 2021 tot de mooiste vestingstad van Nederland uitgeroepen.

Wij hadden het geluk op een letterlijk stralende herfstdag er te zijn. Relatief rustig met een strakblauwe lucht en (zeker voor de tijd van het jaar) een zeer aangename temperatuur. En zoals André van Duin al zingt: alles ziet er anders uit als de zon schijnt. 

De auto stond langs de Merwede geparkeerd, aan de rand van het historisch centrum en op een plek waar we direct aan een wandelroute konden beginnen. Al wandelend zijn we langs schitterende vergezichten gekomen, hebben we mooie historische panden gezien, konden we proeven hoe men in de Middeleeuwen hier gewoond en gewerkt heeft en hebben we ook nog eens onze kennis verrijkt over een aantal historische gebeurtenissen.
Daarnaast waren we ook aangenaam verrast door de levendigheid op een doordeweekse dag, de vriendelijke mensen, het brede winkelaanbod, de mooie steegjes en autoluwe straten.

Kortom, in alle opzichten voor ons een stad om nog eens terug te komen.

De historische gebeurtenissen

Zonder het halve internet over te schrijven (typen eigenlijk), wil ik toch een paar bijzonderheden noemen waar we, soms letterlijk, tegen aan gelopen zijn.

Om te beginnen natuurlijk waarom we naar Gorinchem zijn gegaan (de martelaren). Veel zijn we daar helaas niet over tegengekomen. Het tijdens de Tachtigjarige Oorlog van belang zijnde nonnenklooster (inmiddels buiten gebruik en verbouwd tot appartementen) en Franciscanerklooster (al tijdens de oorlog gesloten en nu een gezellig plein met terrasjes) is alleen nog in de geschiedschrijving aanwezig. Het museum van Gorinchem besteedt  overigens nog wel steeds aandacht aan de martelaren.

In 1672 (circa 100 jaar later) was Gorinchem ook van belang tijdens de op handen zijnde Franse invasie van Holland. Ter verdediging ontstond de Oude Hollandse Waterlinie. Deze linie was een militaire verdedigingslinie en ligt tussen het IJsselmeer en de Biesbosch. 
Omdat het dit jaar 350 jaar geleden is dat Gorinchem mede bepalend was voor de verdediging en redding van Holland is er een speciale Rampjaarwandeling uitgezet. Met de Rampjaarwandeling loop je langs de mooiste historische gebouwen in Gorinchem. Van een oud huis voor het schuttersgilde tot Gorcumse verdedigingswerken. 

Dan is er nog het, wellicht minder bekende, Beleg van Gorinchem. Gorinchem was toen ook weer strategisch van belang. Enkele jaren daarvoor was niemand minder dan Napoleon op bezoek in Gorinchem.

Uiteraard had ook Gorinchem te lijden onder W.O. II, hoewel de materiele schade erg meeviel. Slechts enkele bommen vielen op de stad, waardoor de historische binnenstad nagenoeg onbeschadigd bleef.
En dan nog tot slot een, voor ons, heel verrassende ontdekking. Ook Hugo de Groot (toch wel de meest bekende Delftenaar) heeft zijn voetsporen in Gorinchem achtergelaten 

Onze belevenissen

Na dit geweld aan historische weetjes (en dan heb ik alleen die genoemd die we tijdens ons bezoek tegengekomen zijn), nu ook nog even wat dieper ingaan op onze belevenissen om de foto’s wellicht wat toe te lichten.

• Bij het beeld “De Zalmvisser” vroeg ik aan een voorbijganger of hij een foto van ons wilde maken. Daarbij kregen we een prachtig verhaal over de zalmvisserij, de dramatische ondergang, maar ook de voorzichtige terugkeer van riviervissen. De fotograaf bleek niemand minder dan de stadsgids Dick Bos. Een extra beloning voor ons op de wandeling!
• Een bezoek aan korenmolen De Hoop leverde een mooi uitzicht over de Merwede, met aan de overkant de contouren van slot Loevestein, op en een trapeze-act van Joke op een van de wieken (op aandringen van de molenaar hoor!).
• Naast een brasserie waar we koffie hebben gedronken lag, wat verscholen, het Hugo de Groot poortje. Deze poort heeft een belangrijke rol gespeeld bij zijn ontsnapping.
• De Dalempoort als enige overgebleven stadspoort van Gorinchem.
• De Noodklok uit 1581 die eeuwenlang in de toren van de Grote kerk hing en bij noodsituaties (als hoog water of brand) de bevolking waarschuwde.
• Dol Hareubang, de paddenstoelvormige beelden, die de band van Gorinchem met Zuid-Korea uitbeelden. Dit in verband met een van haar inwoners die bij ons maar weinigen tot de verbeelding spreekt, maar in Zuid-Korea grote bekendheid geniet: Hendrik Hamel.

Conclusie

Volgens een relatie van mij is Gorinchem de mooiste stad van Nederland. Nu moet ik zeggen dat hij daar woont en dus licht bevooroordeeld is, maar ook onpartijdig geef ik toe dat zijn mening de waarheid niet veel geweld aan doet.

Het enige minpuntje is dat wij de martelaren niet zijn tegengekomen. Maar misschien bestaan deze ook niet meer, of het moeten de mensen zijn die niet uit Gorinchem komen!