20 december 2023

Al sinds lange tijd fietsen we met enige regelmaat langs buitenplaats Hofwijck. Aan de overkant van de Vliet zien we dan een mooi huis liggen, maar nooit hadden we de intentie om daar eens naar toe te gaan. Dat veranderde in 2021. In dat jaar won onze neef de Christiaan Huygens Wetenschapsprijs. Dat is een jaarlijkse prijs die wordt toegekend aan recent gepromoveerde onderzoekers.
Binnen het vakgebied wiskunde ontving hij de prijs voor zijn proefschrift ‘The Gains from Dimensionality’. Ik begreep er toen, en begrijp er nog steeds, niet veel van maar trots zijn wij wel. Met het toekennen van deze prijs was mijn interesse voor Christiaan Huygens wel gewekt. 

Wat het mooie huis en Christiaan Huygens met elkaar te maken hebben en waarom dit bericht de titel Otium heeft, lees je in dit bericht.

Familie Huygens

Allereerst kort iets over de familie.
Christaan Huygens was de zoon van Constantijn. Vader Huygens stond bekend als een duizendpoot: secretaris van de Oranjes, diplomaat, dichter, latinist, musicus, componist, geleerde, architect en kenner van de schilderkunst.  Constantijn had Den Haag in zijn hart gesloten. Op de website van Historiek is hier een boeiende pagina aan gewijd. Ondanks dat hij een bereisd man was, was het hoogtepunt van iedere reis altijd de thuiskomst in Den Haag: daar had hij zijn eigen ontworpen stadspaleis. Iets buiten Den Haag ontwierp hij een buitenplaats. Hier verbleef hij graag als hij de drukte van de stad wilde ontvluchten. Deze buitenplaats kreeg de naam Hofwijck.

Zoon Christiaan was astronoom en wis- en natuurkundige. Bekendheid kreeg hij om de ontdekking van de ringen van Saturnus. Voor zijn astronomische waarnemingen sleep hij zelf lenzen en hij bouwde ook de kijkers waarin deze gebruikt werden.
Saillant detail: waarschijnlijk was er met de telescooplenzen van Huygens niets mis. Maar vermoedelijk had hij een lichte oogafwijking, waardoor hij onder meer de verhouding tussen de twee lenzen van zijn telescoop niet optimaal kon instellen. Toch had hij een telescoop ontworpen om goed naar sterren en planeten te kunnen kijken, al waren zijn sterrenkijkers een stuk minder scherp dan in die tijd mogelijk was.
Van groter belang is zijn werk op het gebied van de mechanica. Als voorbeeld zijn slingeruurwerk dat een plek heeft gekregen in het buitenhuis.
De laatste jaren van zijn leven woonde en werkte hij op de buitenplaats.

Buitenplaats Hofwijck

De buitenplaats stamt uit 1642 en is gelegen aan de Vliet. De Vliet is een kanaal dat mogelijk al voor de 12^eeeuw is gegraven als ontwateringskanaal tussen de Oude Rijn en de Schie. Constantijn voer regelmatig met een trekschuit vanuit Den Haag via de Trekvliet naar de Vliet en vond nabij Voorburg de ideale plek voor een buitenplaats.
Op de website van de buitenplaats is te lezen dat de bouwprincipes van de Italiaanse renaissance – symmetrisch en met harmonieuze maatverhoudingen – het uitgangspunt vormden. De plattegrond van de tuin had de vorm van het menselijk lichaam. Dit was uniek in de Hollandse tuinkunst. De bouwheer was trots op zijn Hofwijck. 
Prominent op de buitenplaats staat het huis Hofwijck dat ondanks de bescheiden omvang (van 10 bij 10 meter) indrukwekkend is. Misschien van binnen nog meer dan van buiten.

Huis Hofwijck

Het huis Hofwijck is nu een museum en kan bezocht worden. Het huis is zo ingericht dat het dagelijkse leven heel goed tot uitdrukking komt. Sterker nog, je waant je bijna de bewoner. Dat komt ook door de bevlogenheid waarmee de gastvrouw of gastheer je ontvangt. Veel informatie over het leven toen, de geschiedenis van het huis en ook details van de omgeving.
In het huis hangt een deel van het slingeruurwerk dat Christiaan Huygens heeft uitgevonden, kan je de keuken van toen bezoeken, een blik in de ijskelder werpen en enkele originele boeken en recepten zien. Op de zolder staan replica’s van een deel van zijn instrumentarium zoals de toverlantaarnlenzen en een telescoop.

O ja, op de gevel van het huis Hofwijck staat onder andere het woord Otium. Dat is Latijn voor ‘ledige of vrije uren’. Heel toepasselijk voor Huygens toen en nu ook voor ons!

Museum Swaensteyn

Op loopafstand ligt het museum Swaensteyn. Dit museum en Hofwijck werken samen, dus twee voor de prijs van één!
Het museum heeft onder andere veel aandacht voor Voorburg in de Romeinse tijd (het Forum Hadriani) en daarnaast ook voor het bijzondere leven van Oranje prinses Marianne. Helaas hadden we te weinig tijd voor een uitgebreid bezoek, dat komt wel een andere keer. 

Tot slot

Voor wie meer wil lezen over Hofwijck verwijs ik graag naar de website van Kees van der Leer. Ons bezoek aan de buitenplaats was zeer de moeite waard en nodigt uit om in de zomer nog eens over te doen.
Het korte bezoek aan museum Swaensteyn bezorgde mij al kriebels voor een nieuw blogbericht.

Wordt vervolgd dus!