12 september 2024

Waren we een week eerder in Brabant voor een feest ter gelegenheid van de 70^e verjaardag van mijn zus, afgelopen weekend verbleven we in Zuidwest-Friesland voor het vieren van de 80^e verjaardag van onze zwager. Hij vierde zijn verjaardag met een Friese tijdreis. Gelukkig was ook in Friesland een worst naar Clara gebracht. Na een twijfelend begin van de dag werd het namelijk heerlijk zomerweer voor de tijdreis. Maar eerst iets over mijn zwager die Friesland omarmd heeft.

Tachtig jaar en vertrek naar Friesland

Tachtig jaar worden betekent dat je een octogenarian bent. Anders gezegd: een bejaarde of bijna hoogbejaarde. Nu heb ik daar allerlei beelden bij, maar die gaan bij mijn zwager absoluut niet op. Als ik kijk naar zijn levenslust, vitaliteit, interesses, kennis en gedrag zou ik eerder zeggen dat hij net aan de nazomer is begonnen. Ik teken er in ieder geval voor! 
Nu woont hij met zijn vrouw, komend vanuit de Randstad, al meer dan vijftien jaar in Friesland. Een stap die zij niet zomaar gezet hebben. Hier hebben ze jaren over nagedacht, over gewikt en gewogen. En eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik destijds dacht ‘waar beginnen jullie aan’! Niet vanwege de inwoners, maar vanwege de afstand en het moeten loslaten van het ‘Randstad gevoel’. Ik had mijn beeld inmiddels al grotendeels bijgesteld, maar na de feestdag snap ik het vertrek naar Friesland helemaal.  Ik ben boven verwachting verrast door wat de regio Zuidwest Friesland allemaal te bieden heeft. Dit heb ik gezien aan de hand van een zogenaamde Tijdreis door Friesland. Hierover straks meer, maar eerst iets over het Friese Nationaal Openbaar Vervoersmuseum waar de tijdreis begon.

Nationaal Openbaar Vervoermuseum

Dit museum is gevestigd in Ouwsterhaule, een dorp met net iets meer dan 300 inwoners, zo’n 170 inwoners per km2. Ter vergelijking: waar ik woon is dat ongeveer 5.000, dus ik kan mij voorstellen dat het museum niet echt dagelijks overlopen wordt. Ergens is dat maar goed ook, want de accommodatie is hier niet op ingericht. Dat neemt niet weg dat ik iedereen die in de buurt is, van harte wil aanbevelen om een bezoek aan het museum te brengen. Het geeft namelijk een goed en interessant overzicht van de ontwikkeling van het openbaar vervoer in Nederland. Dit is te zien aan de hand van een omvangrijke verzameling attributen, documentatie en schaalmodellen op het gebied van het openbaar vervoer. Maar ook met echte oude, historische autobussen. 
Met een van deze bussen hebben we een tijdreis mogen maken: lekker weg in Zuidwest Friesland.

Lekker weg in Zuidwest Friesland

Met een van de historische bussen zijn we een dikke twee uur op stap geweest. Om de tijdreis goed mee te maken, is een verteller welkom. Nou, die hadden we in de persoon van Yde Wierda. Een gezellige spreker die geboren en getogen is in deze regio en bijna iedere straatsteen en grasspriet kent. We hebben heel veel gezien, gehoord en gelachen. Niet alles heb ik kunnen onthouden, maar een aantal wetenswaardigheden wel. Yde zegt er eerlijk bij dat niet alles wat hij zegt waar is, zo’n 1% is verzonnen. Lees vooral verder en bepaal voor jezelf wat waar is en wat niet …. 

Tjeukemeer
Aan het Tjeukemeer (Fries: Tsjûkemar) staat, bij het gemaal van Echten een standbeeld van de boerinnen Tsjûke en March. De twee boerinnen liepen van het melken terug naar huis. Nadat ze een brandje ontdekten weigerde de boerin die de melk droeg, de brand te blussen. Maar in de rook raakten twee zusjes elkaar kwijt. Zij bleven naar elkaar roepen: “Tsjûke” en “March”, hun stemmen bleven nog lang hoorbaar en vormden aaneengeklonken Tsjûkemar. 

Wieger Ketellapper
Sintjohannesga, een dorp met ruim 1.200 inwoners, kende halverwege de vorige eeuw wel tien bakkers. Het overgrote deel is verdwenen, enkele zijn opgegaan in grotere bakkerijen. Zo staat in het dorp de bekende fabriek Wieger Ketellapper, bekend van o.a. een kruidkoek (Snelle Jelle) volgens traditioneel Fries recept. Deze koek is door de Lidl gekopieerd onder de naam Vlugge Japie). Dat werd ontvangen als een doorslaand succes van hun product.

Friese bergen?
De heuvel bij Oudemirdum in het Jolderenbos is (bij de luchtwachttoren uit de Tweede wereldoorlog) met bijna 13 meter een echte hoogte in het doorgaans vlakke Friese landschap. Het Jolderenbos is ook één van de oudste bossen van Zuidwest Friesland. Trots roept men in Friesland dan dat ook zij een berg hebben. Het is maar hoe je het bekijkt, maar de bus moest in ieder geval flink veel toeren maken om de ‘top’ te bereiken.

Laaxumer bot
Op het Vrouwenzand, ten zuiden van de vissersplaats Laaxum wordt reeds sedert eeuwen op de bot gevist: de Laaxumer bot. De bot is een platvis die zowel in zoet als in zout water kan leven. Laaxum is de kleinste vissershaven van Europa. Momenteel wordt nog op kleine schaal door de HL-6 op de Laaxumer Bot gevist door de gebroeders Jan en Joop de Vries. In 2009 werd de Laaxumer bot een erkend streekproduct en staat bij restaurants aan de IJsselmeerkust op de kaart.

Gaasterland
Deze streek is gevormd tijdens de IJstijd waardoor een systeem van keileemrijke ruggen ontstond, die deels overdekt raakten met zandige afzettingen. Aan deze zandige afzettingen ontleend Gaasterland haar naam. Gaast betekent namelijk zandige heuvel.

Toren van Harich
Ook in Harich, dat men liefkozend de parel van Gaasterland noemt dat midden tussen bos en heide, bloemen en weide ligt, staat uiteraard een kerk. Meine de Vries is trots op de kerk. Hij is er vrijwilliger, luidt de klok op bijzondere dagen en heeft in de toren een ‘museumpje’ gemaakt van allerhande bordjes met spreuken. Meine windt elke maandag de enorme gewichten van de klok van de kerk op. Zo loopt het uurwerk altijd goed en blijft Harich bij de tijd. Het is intussen routine voor hem en gelukkig is hij nog fit. 

Sloten
De ideale stad, dat is Sloten. Maar waarom? Omdat het de kleinste stad van de Friese elf steden is, of vanwege het prachtige karakter? Misschien omdat het nog een stadswal kent met een kanon? Nee niets van dit alles. Het is voor mij de ideale stad omdat op de stadswal ijzeren palen staan met daartussen waslijnen die tot op de dag van vandaag ook als waslijnen worden gebruikt!
Gezellig toch, met elkaar de was ophangen?

In tút en oant sjen

Zoals aan alles, kwam ook aan de tijdreis en het verjaardagsfeest een eind. Dus namen we afscheid met een kus en een tot ziens.