26 november 2024

Ik heb enige tijd getwijfeld of dit wel de titel moest zijn. Het doet je wellicht de wenkbrauwen fronsen. Immers, sinds de opkomst van technologie zijn er heel wat manieren om iemand te begluren zonder diens toestemming. Maar gelukkig gaat mijn blog hier totaal niet over. Mijn reservetitel was trouwens: tijdreiziger. Dit vanwege de cursus Historisch huizenonderzoek die ik volg.

Historisch huizenonderzoek

Met mijn pensioen in het vooruitzicht kreeg ik steeds meer de behoefte mij te verdiepen in de geschiedenis van mijn geboorteplaats Delft. Hoe is Delft de stad van nu geworden, hebben de verschillende wijken vorm gekregen en wat voor mensen leefden er door de eeuwen heen. Met het wandelen door de stad en mij vergapend aan de statige panden, de mooie gevels, de bijzondere straatnamen en de soms kleine straatjes kreeg ik steeds meer interesse in hoe het leven er vroeger achter de voordeur uit moet hebben gezien.

Dit alles heeft ertoe geleid dat ik eind oktober aan een kortlopende cursus ‘Historisch huizenonderzoek’ ben begonnen. Dit heeft wat teweeggebracht! Ik ben er gemiddeld zo’n 15 tot 20 uur per week mee bezig en doe heel veel nieuwe informatie op. Ik krijg er veel energie van. Wat is dan de link met digitaal voyeurisme en tijdreiziger?

Tijdreiziger

Zonder nu al te veel details prijs te geven: ik onderzoek mijn geboortehuis. Het huis heeft weliswaar een vrij korte historie (140 jaar), maar de grond waarop het staat lijkt al gedurende 400 jaar van eigenaar te zijn gewisseld. De aanpak van het onderzoek lijkt op genealogie: je begint zo recent mogelijk in de tijd en probeert zo ver mogelijk in het verleden uit te komen. Deze tijdreis brengt je langs allerlei familienamen, beroepen en historische feiten. In deze reis ga je ook mee in het verleden van de taal. Woordkeuzes, handschriften en formele gebruiken. Op deze manier doe ik kennis op over de werkwijzen van ambtenaren, notarissen en andere notabelen.

Digitaal voyeurisme

Om het beeld compleet en aantrekkelijk te krijgen (het is de bedoeling dat mijn resultaat wordt gepubliceerd op de website van Achter de gevels), moet ik in het leven van de eigenaren en de bewoners duiken. Tot ver in de vorige eeuw waren de huizen vaak in het bezit van ‘huisjesmelkers’ en waren de bewoners slechts huurders. Dus enerzijds duik ik in notariële aktes en testamenten over de koop en verkoop van percelen en anderzijds in persoonlijke documenten van de bewoners. Bij de eerste groep krijg ik een beeld over de bezittingen (en het is opvallend dat sommige eigenaren vele panden in Delft bezaten), hun beroepen, de gevraagde koopsommen, erfenissen en de betaalde belastingen. De materiële kant dus.Bij de andere groep gaat het juist over de persoonlijke geschiedenis. Wanneer is de hoofdbewoner geboren en getrouwd. Hoeveel kinderen zijn er geboren of zijn er jong gestorven. Wanneer is de partner of de hoofdbewoner zelf overleden en welke heuglijke of trieste gebeurtenissen hebben ze meegemaakt. Je gaat jezelf bijna met hen vereenzelvigen, met name omdat je hun leven beschrijft. Dat voelt als digitaal voyeurisme: zonder dat ze het zelf weten, zie en beschrijf ik van alles. Soms over meerdere generaties heen.

Tot slot

De cursus volg ik met meerdere onderzoekers en wordt gegeven bij het Stadsarchief Delft. Omdat iedereen een oud huis in Delft onderzoekt, hoor je regelmatig bekende familienamen en adressen voorbijkomen. Soms waar je zelf ook herinneringen aan hebt. Bijzonder is dat een ‘collega’ van mij een huis onderzoekt waar een ver familielid van Joke in de jaren ’70 om het leven is gebracht. Dit brengt de geschiedenis op een heel bijzondere manier in ons eigen leven.